Yeni bir yayın adresi bulana kadar tatildeyiz sevgili Caz ve Söz Sakinleri. Haberdar olmak için facebook sayfamıza katılabilirsiniz.


Murathan Mungan - Hayatı ve Seçme Şiirler

14 Nisan 2010 Çarşamba § 0

Hayatı:

Murathan Mungan 2l Nisan 1955'te Istanbul'da, Üsküdar Zeynep Kamil Hastanesi'nde doğdu.

Çocukluğu ve ilk gençlik yılları memleketi olan Mardin'de geçti. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü'nü bitirip aynı bölümde "master"ını tamamladı.

Ankara'da Devlet Tiyatroları'nda altı yıl, Istanbul'da Şehir Tiyatroları'nda üç yıl "Dramaturg" olarak çalıştı. 1987'de günlük gazete olarak yayımlanan Söz gazetesinde,"Kültür-Sanat Sayfası" editörlüğü yaptı.

1988'ten beri serbest yazar olarak çalışmakta ve halen Istanbul'da yaşamaktadır.

1991'de Remzi Kitabevi'ne "Çilek" amblemli kırk kitaplık özel bir koleksiyon dizisi hazırlayarak bu diziyi yönetti. Mayıs 1996'dan başlayarak "Öküz" dergisinde parçalı bir yapı içinde kendi içinde çeşitli yazılarından oluşan sayfalar yaptı. Ocak 2002'den başlayarak "Milliyet" gazetesinin "Kültür sanat" ekinde gene kendi içinde parçalı bir yapı gösteren yazılardan oluşan "Hayat Atölyesi" başlığı altında tam sayfa hazırladı. Burada yayınlanan yazılardan yaptığı bir seçmeyi daha sonra Hayat Atölyesi kitabının aynı adı taşıyan bir bölümünde topladı.

Murathan Mungan'ın üniversite bitirme tezi sinema konusundadır: Türkiye Sinemasının İdeolojik ve Ekonomik Yapısı ve Yılmaz Güney Sineması. Master tezi ise, Aynı Malzemenin Üç Ayrı Türde Yazılması ve Yazarlık Tekniklerinin İncelenmesi başlığını taşır. Mungan bu çalışmasında, adını "Dört Kişilik Bahçe" koyduğu aynı malzemeyi, uzun öykü, film senaryosu ve radyo oyunu olarak üç kez yazar. Dil ve Yapı Özellikleri Açısından İki Kişilik Oyunlar ve Diyalogun Evrimi adlı doktora tezi, 12 Eylül sırasında doktorayı bırakmasıyla birlikte yarım kalmıştır.
Üniversite öğrenimi sırasında Mungan, her biri kitap hacminde olan Sofokles Tragedyalarına Bir Giriş Denemesi, Hegel'in Sanat Felsefesi, Tiyatro Etkinliklerinin Basındaki Yansımaları başlıklı "dönem bitirme" çalışmaları yapmıştır.

Mungan, çeşitli dergi ve gazetelerde şiirler, öyküler, metinler, deneme, eleştiri ve incelemeler yayımlayarak adını duyurdu. Şiirleri ilk kez dönemin aynı zamanda önemli bir siyasi odağı olan Murat Belge'nin yönetimindeki "Birikim" dergisinde yayımlandı. Ankara'da yayımlanan "7 Gün" adlı haftalık siyasi haber dergisinde sinema yazıları yazdı, ardından kısa bir süre aynı derginin Kültür-Sanat sayfalarını hazırladı. Çeşitli kuruluşların düzenlediği çok sayıda söyleşi, panel, konferans programına katıldı.

İlk kitabı 1980'de yayımlandı. Aynı zamanda ilk oyunuydu bu: Mahmud ile Yezida.
Şehir Tiyatroları'nda çalışırken "Gençlik Günleri" adını verdiği daha sonra her yıl tekrarlanacak olan, aynı zamanda birçok benzerinin de yapılmasına yol açan kapsamlı bir şenliğin yöneticiliğini yaptı; programlar sundu, yönetti.
Gene Şehir Tiyatroları'nda Lulu Menasé'nin sahneye koyduğu Richard Soudé'nin "Binbir Gece Masalları"ndan yola çıkan oyunu "Binbir Gece Masalı"nın ham çevirisini "masal diline" aldı ve bu yapımda yönetmen yardımcısı olarak çalıştı.
Murathan Mungan'ın sahnelenen ilk oyunu, Orhan Veli'nin şiirlerinden kurgulayarak oyunlaştırdığı Bir Garip Orhan Veli'dir. İlk kez 1981'de sahnelenen bu oyun kısa aralıklarla yirmi küsur yıl boyunca sahnelendi ve 1993'te kitap olarak basıldı.

Yazarın Mezopotamya Üçlemesi adını verdiği ve üç oyundan oluşan üçlemesinin ilk oyunu Mahmud ile Yezida yurtiçinde ve yurtdışında birçok amatör, yarı-amatör, lise ve üniversite topluluğu tarafından sahnelendikten sonra, profesyonel olarak ilk kez 1993'te Ankara Devlet Tiyatroları tarafından oynandı. Üçlemenin ikinci halkası olan Taziye ise profesyonel anlamda ilk kez 1984'te Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından sahnelenmiştir. Sayısız küçük topluluk Anadolu'nun birçok yerinde, bu iki oyunu kendi imkânlarıyla seyircilerine sunmuşlardır. Ayrıca Diyarbakır Belediyesi Şehir Tiyatrosu, üçlemenin ilkini Türkçe, ikincisini -ilk kez- Kürtçe olarak sahnelemiştir. 1992'de bu halkanın üçüncü oyunu olan Geyikler Lanetler' in tamamlanmasıyla birlikte Metis Yayınları üçlemeyi oluşturan bu oyunları, üç ayrı kitap olarak aynı anda yayımlamıştır. 1994'te bu üç oyun bir yıl boyunca Devlet Tiyatroları tarihinde ilk kez olmak üzere arka arkaya Antalya Devlet Tiyatroları tarafından sahnelenmiş, gene aynı yıl Istanbul Uluslararası Tiyatro Festivali'nde, gene Türkiye tarihinde ilk kez olmak üzere üç oyun ardı ardına tam "on bir saat süren bir gösteri" olarak iki kez tekrarlanmıştır. 1999 yılında Ankara Devlet Tiyatroları yapımı Geyikler Lanetler aynı yıl Berlin'de uluslararası bir tiyatro şenliği olan "Theater der Welt"e çağrılmış ve Schaubühne'de gösterilmiştir. Aynı oyun 2003 yılında Yunanistan'da Selanik Devlet Tiyatrosu'nda, 2007'de İtalya'da Arca Azzurra Teatro topluluğunca sahnelenmiştir.

Geyikler Lanetler oyununa kaynaklık eden yazarın Cenk Hikâyeleri kitabındaki "Kasım ile Nasır" adlı öyküsü 1994 Ağustosunda iki hafta süreyle İtalya'da Umbria'daki tiyatro merkezi "La Mamma Umbria"nın gösterim programına alınmış, aynı öykü 2004'te farklı bir yorumla Diyarbakır Sanat Merkezi tarafından sahnelenmiştir. Gene aynı kitapta yer alan "Şahmeran'ın Bacakları" adlı uzun hikâyesi, çeşitli topluluklar tarafından sahneye uyarlanmıştır.

Yazarın Lal Masallar adlı öykü kitabındaki "Muradhan ile Selvihan ya da Bir Billur Köşk Masalı" adlı öyküsü, 1987'de, ilkin Fransa'da, Lulu Menase yönetiminde Théâter Des Arts de Cergy-Pontoıse'da, ardından Nurhan Karadağ  yönetiminde Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü Sahnesi'nde ve 2008'de Con Tempo topluluğu tarafından Almanya'da sahnelenmiştir. Aynı öykü, Amerika'da Penguen Books'un "Dünya Hikâyeleri Antolojisi"ne seçilmiştir. Bosna-Hersek'te yayımlanan Türk öykücülerini içeren bir seçkideyse öykünün Boşnakça çevirisi yer almıştır.

Yazarın gene Cenk Hikâyeleri kitabında yer alan"Binali ile Temir" adlı bir diğer öyküsü, 1991'de Ankara Deneme Sahnesi, 1999'da ise Adana Tiyatro Atölyesi, 2005'te "Theatre Orient" yapımı olarak Diyarbakır Sanat Merkezi, 2008'de Almanya'da Con Tempo ve 2010'da İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları tarafından sahnelenmiştir.

2000'de yazarın bir öyküsü daha sahneye aktarılmış, bu kez de Beşinci Sokak Tiyatrosu, "Dumrul ile Azrail"i, Istanbul Festivali'nden sonra, dünyanın önemli tiyatro festivallerinde, Avusturya, Almanya ve Tunus'un yanı sıra Hollanda'nın çeşitli kentlerinde sahnelemiştir.

Bunların yanı sıra şiirlerinden ve öykülerinden oluşturulan çeşitli gösteriler ve performanslar, çeşitli amatör, yarı amatör ve üniversite toplulukları tarafından sahnelenmeye devam etmektedir.

2003 yılında Kopenhag'daki "Bette Nansen Theater"da, yazarın "Sayfadaki Gibi" adlı kısa oyunu bazı Doğulu yazarları bir araya getiren ortak bir proje olan "Bin Bir Gece" içinde yer almış, aynı oyun 2005 yılında İngiltere'de "1001 Nights now" adıyla Nottingham Playhouse'da sahnelemiştir. "Sayfadaki Gibi" yazarın 2007'de yayımlanan Kâğıt Taş Kumaş adlı kitabının içinde ilk oyun olarak yer almıştır.

Murathan Mungan 1989'da, İngiliz yazar Nell Dunn'ın "Steaming" adlı oyununu "Kadınlar Hamamı" adıyla Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu'nda sahneye koymuştur.

Mungan'ın döneminde Ankara İl Radyosu'nca seslendirilen iki tane de radyo oyunu vardır: Dört Kişilik Bahçe ve Ölümburnu. İlki, aynı malzemenin öykü ve senaryo olarak yazılmış hallerini de içeren bir düzenlemeyle tek başına, ikincisiyse Murathan '95 kitabının içinde yer alarak kitaplaştırılmıştır.

Mungan biri filme alınan üç tane de film senaryosu yazmıştır. 1984'te Atıf Yılmaz tarafından filme alınan Dağınık Yatak'ın yanı sıra Dört Kişilik Bahçe ve Başkasının Hayatı adlı iki senaryosu daha vardır. Bu üç senaryo 1997'de üç ayrı kitap olarak aynı anda yayımlanmıştır.

Gazete ve dergilerde İlk yazıları 1975'de yayımlanan Mungan yirmi yıllık yazı serüveninin çeşitli ürünlerinden yaptığı bir derlemeyi kırkıncı yaşı nedeniyle Murathan'95 adlı bir kitapta toplamıştır. 
Bu kitapla birlikte başlayan özel toplama kitapları, şiirlerinden kendinin yaptığı özel bir seçmeyi içeren numaralanmış tek baskı olarak yayımlanmış Doğduğum Yüzyıla Veda ile sürmüş, bunu, 13+1'de şiirlerini; 7 mühür'de kimi  öykülerini bir kutu içinde bir araya getirdiği toplamlar ve Türk şiirinde şimdiden bir "kült kitap" olmuş olan Yaz Geçer'in onuncu yılı nedeniyle yapılan büyük boy özel baskı izlemiştir. Ellinci yaşı için hazırladığı ve yalnızca 2005'te yayımlanıp baskısı bir kez daha tekrarlanmayacak Elli Parça kitabı da bu özel kitaplardandır.

Beş bölümden oluşan ve her bölümü ayrı bir yazar tarafından kaleme alınan bir Bülent Erkmen projesi olan ve 2004 haziranında yayımlanan Beş peşe romanında da yer almıştır.
Murathan Mungan bu arada yabancı yazarların öykülerinden ve yazılarından oluşan çeşitli seçkiler yayımlamayı sürdürmektedir: Kahramanı ressam olan ya da resim sanatı üzerine yazılmış çeşitli öykülerden oluşan ilk öykü seçkisi Ressamın Sözleşmesi'ni, daha sonra Çocuklar ve Büyükleri, Yazıhane, Yabancı Hayvanlar, Büyümenin Türkçe Tarihi  adlı öykü ve yazı seçkileri izlemiştir. Erkeklerin Hikâyeleri ve Kadınlığın 21 Hikâyesi adını verdiği öykü seçkileriyse 2004 içinde arka arkaya yayımlanmıştır. Yeni katılmış öykülerle içeriğini zenginleştirdiği ilk seçki kitabını Ressamın İkinci Sözleşmesi adıyla güncellemiştir.
Bütünüyle özyaşamöyküsel bir malzemeden yola çıkan ilk anlatı kitabı Paranın Cinleri'ni 1997'de yayımlamıştır.

Şiir ve öykü arası bir dil ve kıvam tutturduğu yazınsal metinlerini bir araya topladığı Metinler Kitabı ise 1998'de yayımlanmıştır.
Mungan'ın kimi şiirlerinin Kürtçeye çevirisinden yapılan bir toplam Lı Rojhilate Dile Min (Kalbimin Doğusunda) adıyla 1996'da yayımlanmış, bunu gene bir toplama olarak Balgifa Mar (Yılan Yastığı" izlemiştir.
Mungan, bugüne değin çoğu "Yeni Türkü" topluluğu tarafından seslendirilmiş olan şarkı sözleri yazmıştır. Yazdığı şarkıların Türkiye'nin önemli şarkıcıları, toplulukları tarafından yeniden seslendirilmesiyle oluşan ve "tribute" sayılabilecek Söz vermiş şarkılar adlı "cover" albümü 2004'te yayınlanmıştır.

2006'da bugüne dek yazdığı tüm şarkı sözlerini gene aynı ad altında bir araya getirerek kitaplaştırmıştır.
Yurtiçinde ve çoğu Almanya'da olmak üzere yurtdışında Mungan'la ilgili çeşitli radyo ve televizyon programları yapılmıştır.
Mungan, Almanya, Avusturya, Hollanda, İsviçre, Fransa, Amerika ve Yunanistan'da çeşitli söyleşi ve okuma programlarına katılmıştır.
Kimi kitaplarının yanı sıra çeşitli yazıları ve şiirleri bugüne değin İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca, İsveççe, Norveççe, Yunanca, Fince, Boşnakça, Bulgarca, Farsça, Kürtçe, İspanyolca, Slovence ve Hollanda diline çevrilerek çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır.

1972 Eylülünde Mardin'den ayrıldıktan sonra 1985'e kadar Ankara'da yaşayan Murathan Mungan 1985'ten bu yana Istanbul'da yaşamaktadır. 1991'de bir yıl kadar Almanya'da, Ludwigshafen'da yaşamıştır.
İlk kitapları farklı yayınevleri tarafından yayımlandıktan sonra 1992'den itibaren Metis Yayınları katalogunda yer almakta, o günden bu yana aynı yayınevi yazarın bütün çalışmalarının bir külliyat olarak basımını sürdürmektedir.


Şiirleri:

OMAYRA
GİTTİN
YALNIZ BİR OPERA
GECE NÖBETİ
GECE VE MÜZİK
SEVGİLİM
OLMASA MEKTUBUN
BİLARDO TOPLARI

------
Bir tek balık
Alınmamıştı Nuh'un gemisine
Sudaydı o, tehlikenin içindeki suda...





Bu nedir?

Şu anda incelediğiniz Murathan Mungan - Hayatı ve Seçme Şiirler yazısı Caz Sakinleri programına aittir.

NOTLAR

§ Görüşlerinizi Yazabilirsiniz