Caz Sakinleri

Aziza Mustafa Zadeh, 1969, Azerbaycan

Babası kompozitör ve piyanist, annesi de klasik müzik vokalistidir. Babası, Vagıf Mustafa Zadeh, geleneksel Azerbaycan müziği olan “mugam” ve caz türlerinde besteleri olan bir müzisyendir. Aziza çocukluğundan itibaren dans etmeye, resim yapmaya ve şarkı söylemeye yatkındır. Daha 3 yaşındayken babasıyla birlikte sahneye çıkar ve ona sesiyle, doğaçlama yaparak, eşlik eder. Küçük yaştan başlayarak piyano eğitimi alır ve Bach ve Chopin’den etkilenir. 1979 yılında daha 10 yaşındayken, babası sahnede kalp krizi geçirerek ölür ve bu olay Aziza’nın hayatını tümden değiştirir. Bu andan itibaren annesi onu tamamen müziğe yönlendirir ve yeteneklerinin açığa çıkmasını sağlar. Artık yaptığı birçok beste için annesinin onayını almaktadır. Aziza, aynı zamanda menajeri de olan annesi için şöyle demiştir: “Ona çok güveniyordum çünkü klasik bir müzisyen olarak çok bilgiliydi ayrıca babamla çalıştığı için caz konusunda da oldukça iyiydi.”

17 yaşındayken Washington’da Thelonious Monk piyano yarışmasına katılır ve Monk’un bazı bestelerini kendi mugam tarzıyla icra ederek yarışmayı kazanır. 1991 yılında ilk albümü olan Aziza Mustafa Zadeh’i yayımlar. Daha ilk albümüyle birlikte karakteristik müzikal stilini ortaya koyar. Bunu şöyle tanımlayabiliriz: Klasik müziğin ve caz müziğinin, Azerbaycan müziğiyle birleştiği bir harman… Üstelik bir de buna Aziza’nın sıra dışı sesi ve doğaçlama yeteneği de eklenmiştir. 1993 yılında çıkardığı Always albümüyle Almanya’da Phono Akademi Ödülü’nü alır. Daha sonra 1995 yılında Dance Of Fire albümünü kaydeder. Albümde birlikte çalıştığı Al Di Meola şöyle demektedir onun için: “Aziza bir dahi, hem kompozitör hem de icracı olarak. Onun müziği bana sadece düz bir cazdan ötesini hissettiriyor çünkü onu dinlerken aynı zamanda Azerbaycan’ı da duyuyorum.”

Bu albümden sonra dünya çapında bir üne kavuşur ve dünyanın birçok yerinde konserlere çıkar. Sahneye genelde beline kadar inen siyah saçları ve uzun elbiseleriyle çıkar ve bu durum ona sahnede mistik bir hava kazandırır ki bu aynı zamanda onun müziği için de geçerlidir. Bu hava daha çok solo piyano ve vokal içerikli müziklerinde hissedilir. 1996 yılında Seventh Truth, 1997 yılında da Jazziza albümlerini yayımlar. 2000li yıllardan itibaren klasik müziğe daha fazla önem vermeye başlar. 2002 yılında Shamans albümünü çıkarır. Şamanlar için şunları söylemektedir: “Şamanlar özel insanlardır, sizi iyileştirebilirler.” Son olarak 2006 ve 2007 yıllarında Contrasts ve Contrasts II albümlerini yayımlar. Bu albümler de klasik müzik ağırlıklıdır.

Aziza Mustafa Zadeh: “Benim için en önemli olan şey hayatın manevi kısmıdır.”

1 – Extrapolation – 03:53 (Extrapolation – 1969) (J. McLaughlin)
John Surman(Sax), Brian Odges(bass), Tony Oxley(drum)

2 – Phillip Lane – 02:37 (My Goal’s Beyond – 1970) (J. McLaughlin)
Billy Cobham(drum), Jerry Goodman(vio), Charlie Haden(bass), Dave Liebman(sax), Mahalakshmi(sruti), Airto Moreira(per), Badal Roy(tabla)

3 – Marbles – 04:13 (Devotion – 1970) (J. McLaughlin)
Buddy Miles(drum), Jerry Goodman(vio), Billy Rich(Bass), Larry Young(organ, el. pia)

4 – Birds of Fire – 05:50 (Mahavishnu Orc. / Birds of Fire – 1973) (J. McLaughlin)
Jerry Goodman(vio), Jan Hammer(key), Rick Laird(bass), Billy Cobham(drum)

5 – One Word – 09:58 (Mahavishnu Orc. / Birds of Fire – 1973) (J. McLaughlin)
Jerry Goodman(vio), Jan Hammer(key), Rick Laird(bass), Billy Cobham(drum)

6 – Lady L – 07:29 (Shakti / A Handful Of Beauty – 1977) (L. Shankar)
L. Shankar(vio), Zakir Hussain(tab), Vinayalaram(ghatam)

7 - Short Tales Of The Black Forest – 08:41 (Al Di, Paco / Friday Night In San Francisco – 1980) (C. Corea)
Al Di(sağ kanal), John(sol kanal)

8 – Belo Horizonte – 06:37 (Que Alegria – 1992) (J. McLaughlin)
Trilok Gurtu(drum, per, tabla), Dominique Di Piazza(bass) ve iki parçada Kai Eckhardt(bass)

9 – Que Alegria – 10:34 (Que Alegria – 1992) (J. McLaughlin)
Trilok Gurtu(drum, per, tabla), Dominique Di Piazza(bass) ve iki parçada Kai Eckhardt(bass)

10 – Acid Jazz – 08:18 (The Heart Of Things – 1997) (J. McLaughlin)
Gary Thomas(sax), Jim Beard(keyb), Matthew Garrison(bass), Dennis Chambers(drum)

1 – Straight Up and Down - 12:22 (C. Corea) (Tone’s For Joan’s Bones - 1966)
Joe Farrell(ten sax, flu), Woody Shaw, Jr.(Trum), Steve Swallow(bass), Joe Chambers(drum)

2 – Litha - 13:21 (C. Corea) (Tone’s For Joan’s Bones - 1966)
Joe Farrell(ten sax, flu), Woody Shaw, Jr.(Trum), Steve Swallow(bass), Joe Chambers(drum)

3 – Matrix – 06:25 (C. Corea) (Now He Sings, Now He Sobs – 1968)
Miroslav Vitous(bass), Roy Haynes(drum)

4 – You’re Everything - 05:11 (C. Corea) (Light As A Feather - 1972) with Return to Forever
Joe Farrell(ten sax, flu), Stanley Clarke(bass), Airto Moreira(drum, perc), Flora Purim(voc)

5 – Children’s Song - 02:47 (C. Corea) (Light As A Feather - 1972) with Return to Forever
Joe Farrell(ten sax, flu), Stanley Clarke(bass), Airto Moreira(drum, perc), Flora Purim(voc)

6 – Spain - 09:51 (C. Corea) (Light As A Feather - 1972) with Return to Forever
Joe Farrell(ten sax, flu), Stanley Clarke(bass), Airto Moreira(drum, perc), Flora Purim(voc)

7 – Love Castle – 04:46 (C. Corea) (My Spanish Heart – 1976)
Jean-Luc Ponty(vio), Stuart Blumberg, John Rosenburg, John Thomas(tru), Ron Moss(trom), Stanley Clarke(bass), Steve Gadd(drum), Don Alias(perc), Narada Michael Walden(voc), Gayle Moran(voc)

8 – Even From Me – 06:35 (B. McFerrin/C. Corea) (Play – 1990) with Bobby McFerrin
Bobby McFerrin(voc)

9 – Blues Connotation – 07:14 (Ornette Coleman) (Play – 1990) with Bobby McFerrin
Bobby McFerrin(voc)

10 – On Green Dolphin Street – 09:14 (Ned Washington/Bronislaw Kaper) (Alive – 1991)
Dave Weckl(drum), John Patitucci(bass)

11 – Humpty Dumpty – 08:51 (C. Corea) (Alive – 1991)
Dave Weckl(drum), John Patitucci(bass)

1 – Egyptian Danza – 05:57 (Meola) (Casino – 1978)
A. Jackson (b), Barry Miles (key), S. Gadd (d), James Mingo Lewis (per), Eddie Colon (per)

2 – Mediterranean Sundance/Rio Ancho – 11:27 (Meola/P. D. Lucia) (Friday Night In San Francisco - 1980)
Paco De Lucia (g)

3 – Fantasia Suite – 08:43 (Meola) (Friday Night In San Francisco - 1980)
Paco De Lucia (g), John McLaughlin (g)

4 – Chiquito – 04:47 (P. D. Lucia) (Passion, Grace and Fire – 1983)
Paco De Lucia (g), John McLaughlin (g)

5 – Ta’alina Chant – 01:56 (Meola, Noa) (Orange and Blue – 1994)
Noa (voc), Hernan Romero (syn)

6 – Indigo – 07:13 (Meola) (The Rite Of Strings – 1995)
Stanley Clarke (b), Jean-Luc Ponty (vio)

7 – Morocco – 05:45 (Meola) (The Rite Of Strings – 1995)
Stanley Clarke (b), Jean-Luc Ponty (vio)

8 – Beyond The Mirage – 07:20 (Meola) (The Infinite Desire – 1998)
Ernie Adams (d), Pino Daniele (voc), Peter Erskine (d), Herbie Hancock (p), Tom Kennedy (b), Gumbi Ortiz (per), Mario Parmisano (key), John Patitucci (b), Steve Vai (g), Rachel Z (key)

9 – İstanbul – 08:01 (Meola) (The Infinite Desire – 1998)
Ernie Adams (d), Pino Daniele (voc), Peter Erskine (d), Herbie Hancock (p), Tom Kennedy (b), Gumbi Ortiz (per), Mario Parmisano (key), John Patitucci (b), Steve Vai (g), Rachel Z (key)

10 – Misterio – 07:54 (Meola) (The Grande Passion – 2000)
Mario Parmisano (key), Arto Tunçboyacıyan (per, voc), J. Patitucci (b), Hernan Romero (g), G. Ortiz (per)

11 – The Grande Passion – 09:06 (Meola) (The Grande Passion – 2000)
Mario Parmisano (key), Arto Tunçboyacıyan (per, voc), J. Patitucci (b), Hernan Romero (g), G. Ortiz (per)

Al Laurence Dimeola, 1954, ABD

Çocukluğu ve lise yılları New Jersey’de geçmiştir. Çocukluktan itibaren gitar çalmaya başlar ve bir süreliğine The Beatles ve Elvis Presley’in etkisinde kalır. Sonradan Down Beat’e verdiği röportajda şunları söylüyor o zamanlar için: “Günde 8 – 10 saat gitar çalışırdım ve gitarla gidebileceğim müzikal yönü arardım.” O dönemlerde jazz müzikteki idolleri Tal Farlow ve Kenny Burrell’dır fakat sonradan Larry Coryell’i keşfedince jazz, blues ve rock formlarının tamamını gitarında birleştirmeye çalışır. Coryell için şunları söylemiştir: “The Godfather of Fusion.” Hatta bir dönem Larry’i görmek için otobüse binip o her nerede konser veriyorsa oraya gider.

1971’de Berklee College of Music’e girer. Okulda bir fusion grubu kurarlar ve bazı kayıtlar Al Di’nin bir arkadaşı vasıtasıyla Chick Corea’ya ulaşır. Sonrası için Al Di Meola şöyle diyor: “Bir cuma akşamüstü Boston’daki dairemde oturuyordum ve Chick aradı. Beni New York’ta provalara çağırdı. Bu duruma inanamadım fakat 10 dakikada çantaya birkaç elbisemi koydum ve New York’a doğru yola çıktım. Boston’daki o dairemi de bir daha görmedim.” O hafta sonu provasından sonra Return to Forever grubuyla Carnegie Hall’da konsere çıkar. Yıl 1974’tür ve Al dünyaca tanınır. Chick Corea hayatındaki en büyük ilham verici kişilerden biridir. RTF ile 3 albümden sonra grup dağılır ve solo kariyeri başlar. 1976’ta ilk albümü olan Land of the Midnight Sun’ı çıkarır.

1980 yılında John McLaughlin ve Paco De Lucia ile birlikte The Guitar Trio’yu kurarlar. İki milyondan fazla satan Friday Night In San Francisco albümünü yayımlarlar. 80 ile 83 yılları arasında dünyayı dolaşırlar. Sonrasında 90ların ortasına kadar solo albümlerine devam eder. 1995’te Stanley Clarke ve Jean-Luc Ponty ile birlikte bir trio daha kurar. 2008 yılında RTF ile 25. kuruluş yıldönümü kapsamında yeniden dünya turnesine çıkar. Fakat Meola’nın asıl ağırlık verdiği grubu World Sinfonia’dır. Bu grup 1990 yılında kurulur ve halen bu grupla birlikte çalmaktadır. Şöyle demektedir: “Herkes çok mutlu ve tamamen müziğin içerisinde. RTF ile tur çok keyifliydi ve seyirciler için harikaydı fakat o nostaljik bir şeydi. Ben daha çok gittikçe güzel bir şeye dönüşen World Sinfonia’ya ilgi duyuyorum.”

Sonuç olarak Al Di Meola’nın müziğini şöyle tanımlayabiliriz: Ritmik anlamda fazlaca değişken olan, melodik anlamda oldukça akıcı ve şiirsel, birçok müzikal formu aynı anda duyabileceğimiz, oldukça komplike bir müzik… Tek bir parça içerisindeki bu değişkenlik ve çeşitlilik, alçalma-yükselme onun müziğini etkileyici kılan özelliklerden… Tabi bunlar kariyeri için de geçerlidir. Fusion, tango, Latin, Ortadoğu, klasik jazz, klasik müzik gibi türlerin her birinden tınılar duyulabilir.

Ayrıca kariyeri boyunca birçok farklı müzik türünden sanatçıyla da çalışmıştır: Luciano Pavarotti, Paul Simon, Dave Matthews, Manuel Barrueco, Yutaka Kobayashi, Phil Collins, Carlos Santana, Steve Winwood, Wayne Shorter, Tony Williams, Herbie Hancock, Gonzalo Rubalcaba, Milton Nascimento, Egberto Gismonti, Stevie Wonder, Les Paul, Jimmy Page, Steve Vai, Frank Zappa…

1 – Fountain of Tears (J. Garbarek) – 06:08 (Sart – 1971)
Bobo Stenson (p), Terje Rypdal (g), Arild Andersen (b), Jon Christensen (d)

2 – Selje (J. Garbarek-A. Andersen-E. Vesala) – 02:23 (Triptykon – 1973)
Arild Andersen (b), Edward Vesala (perc)

3 – Viddene (J. Garbarek) – 05:45 (Dis – 1976)
Ralph Towner (g)

4 – Blue Sky (J. Garbarek) – 06:46 (Photo With… - 1979)
Bill Connors (g), John Taylor (p), Eberhard Weber (b), Jon Christensen (d)

5 – Soria Maria (J. Garbarek) – 11:40 (Eventyr – 1981)
John Abercrombie (g), Nana Vasconcelos (perc)

6 – Gula Gula (M. B. Persen) – 06:00 (I Took Up The Runes – 1990)
Rainer Brüninghaus (p), Eberhard Weber (b), Nana Vasconcelos (perc), Manu Katche (d)

7 – Molde Canticle Part IV (J. Garbarek) – 05:15 (I Took Up The Runes – 1990)
Rainer Brüninghaus (p), Eberhard Weber (b), Nana Vasconcelos (perc), Manu Katche (d)

8 – Raga I (F.A. Khan) – 08:44 (Ragas And Sagas – 1992)
Ustad Fateh Ali Khan (voc), Ustad Shaukat Hussain (tabla), Ustad Nazım Ali Khan (sarangi), Deepika Thathaal (voc), Manu Katche (d)

9 – Parce Mihi Domine (C. de Morales) – 06:43 (Officium – 1994)
David James (voc), Rogers Covey-Crump (voc), John Potter (voc), Gordon Jones (voc)

10 – Rites (J. Garbarek) – 08:28 (Rites – 1998)
Rainer Brüninghaus (p), Eberhard Weber (b), Marilyn Mazur (d)

Jan Garbarek, 1947, Norveç

Garbarek’in müzik kariyeri 1961 yılının bir sabahında biraz da rastlantısal bir biçimde başlamıştır. Radyoda John Coltrane’nin “Countdown” parçası çalmaktadır ve bu andan itibaren, aslında daha önce bırakın cazı müzikle bile doğru dürüst ilgilenmemiş olan, Garbarek’in hayatı yön değiştirir. Daha sonra bu kaydın bir kopyasını bulur ve her gün onu dinlemeye ve sonrasında da çalmaya başlar. O günler için şöyle demektedir: “Her sabah önce giyinir, sonra kahvaltımı yapar, sonra da dişlerimi fırçalardım ve bu esnada arkada hep Coltrane çalardı.” Bulduğu bir saksafon kitabından parmaklarını nereye koyacağını öğrenir ve “bebop” ve “post-bop” tarzlarında çalmaya başlar. 1962’de amatör bir saksafon yarışmasında birincilik alır. Bu andan itibaren de müzik kariyeri hızlı bir biçimde gelişmeye başlar ve sadece müziğe odaklanabilmek için Oslo Üniversitesi’ni bırakır.

Garbarek’i diğer caz müzisyenlerinden ayıran en önemli şey onun müziğe yaklaşım biçimidir. O Amerika’ya gitmeyi reddeder ve klasik caz olarak nitelendirebileceğimiz müziğin dışında bir caz türü geliştirir. Bu türe, kuzey, buzullara ait ya da buzlu, yoğun, atmosferik, duygusal gibi nitelendirmeler yakıştırılmıştır. Şöyle demektedir: “Önceleri Coltrane, Albert Ayler ve Archie Shepp gibi çalıyordum fakat sonra aniden bir şeyi fark ettim. Onlar gibi çalarken tükendiğimi hissettim çünkü benim içinde bulunduğum çevre ve koşullar tamamen caz geleneğinin dışındaydılar. Bu duyguyu kabullenmek benim için zor oldu fakat o andan itibaren, bu tür bir müziği daha fazla yapmak istemediğimi anladım.”

1969’da ilk albümü olan Esoteric Circle’ı yayımlar. Aynı zamanda bu albüm ECM firması dışında yayımladığı tek albümdür. ECM’in kurucusu Manfred Eicher Garbarek’e kendisiyle çalışması için bir teklif yapar ve bundan sonra Garbarek’in albümleri bu firmayla özdeşleşir. Öyle ki bu birliktelik şu an 40. yılını doldurmuştur. 70 lerin başından başlayarak Garbarek’in müziği “world music” ya da “new age” olarak adlandırılır. Bunun sebebi, müziğindeki folklorik öğelerin diğer unsurlara baskın çıkmasından ileri gelmektedir. Müziğinin kökeninde Norveç halk şarkıları vardır. Ayrıca Hindistan, Pakistan, Tunus, Brezilya, Endonezya, Portekiz gibi ülkelerin halk müziğini de kendi müziği içerisine katmıştır. Garbarek’i caz tarihinin farklı bir noktasına yerleştiren şey de işte bu kültürlerden etkilenmiş olması ve üfleyişindeki sadelik ve yalınlıktır.

Jan Garbarek: “Sahneye çıkmak, ışıkların sönmesi, etrafta bir sessizlik ve işte günün en güzel kısmı…”